Περιγραφή
«AΝ ΘΕΛΕΤΕ NA ΧΑΣΕΤΕ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ, μάθετέ του να παίζει σκάκι». Δεν γνωρίζω καλύτερη απεικόνιση αυτού του αφορισμού, που αποδίδεται στον Όσκαρ Ουάιλντ, από τη διαφωτιστική σκηνή όπου ο Βίλχελμ Στάινιτς, ένας από τους πιο αμείλικτους σκακιστές του 19ου αιώνα, ο οποίος εγκλείστηκε σε άσυλο όταν έχασε τα λογικά του, προκαλεί τον Θεό να παίξει μαζί του μια τελευταία παρτίδα, παραχωρώντας του μάλιστα το πλεονέκτημα ενός στρατιώτη. Αυτός ο Εβραίος από τη Βοημία, μέσα στην τρέλα του είχε καταλάβει, πριν από τον Νίτσε, ότι όποιος αναμετριέται με τον Θεό γίνεται ο ίδιος Θεός.
Αυτό το σύντομο αφήγημα παρουσιάζει έναν μισάνθρωπο που δεν αντέχει άλλο τη βλακεία. Αναγνώστης του Φλωμπέρ, αποσύρεται στην ακροθαλασσιά, σε ένα ξενοδοχείο όπου δεν τον ξέρει κανείς και όπου, δόξα τω Θεώ, ούτε εκείνος γνωρίζει κανέναν. Θα συνάψει, ωστόσο, περίεργο δεσμό με έναν άγνωστο, εξίσου σιωπηλό και αινιγματικό σαν τον ίδιο, έναν κάποιο δον Σανδάλιο, που πηγαίνει στη λέσχη μόνο για να παί¬ξει σκάκι, και παίζει χωρίς να αρθρώνει λέξη, με αρρωστημένη μανία.
«Για τον δον Σανδάλιο», γράφει ο Ουναμούνο, «οι στρατιώτες, οι αξιωματικοί, οι πύργοι, τ’ άλογα, οι βασίλισσες και οι βασιλιάδες του σκακιού έχουν πιο πολλή ψυχή απ’ τα πρόσωπα που τα κινούν. Μπορεί και να ‘χει δίκιο». Εξάλλου, το παιχνίδι του σκακιού είναι πέρα από το Καλό και το Κακό.
Αλλά ο Ουναμούνο, συντάσσοντας αυτή τη νουβέλα, έχει πάντα στο μυαλό του ότι είναι ο συγγραφέας του Τραγικού αισθήματος της ζωής, αδελφό πνεύμα του Κίρκεγκωρ, του φιλοσόφου που αναρωτιέται: «Είμαστε, γίνεται να είμαστε, κάτι πε-ρισσότερο από παίκτες σκακιού;».
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο MIΓΚΕΛ NTE OYNAMOYNO (Μπιλμπάο, 1864 – Σαλαμάνκα, 1936) ήταν Ισπανός δοκιμιογράφος, μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, φιλόσοφος και καθηγητής αρχαίων ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα, στο οποίο διατέλεσε επίσης πρύτανης από το 1900 ως το 1914 και το διάστημα 1930 ως 1936.
Σημαντικότερα φιλοσοφικά του έργα θεωρούνται Το τραγικό αίσθημα της ζωής (1912) και Η αγωνία του Χριστιανισμού (1925), ενώ το πιο γνωστό του μυθιστόρημα είναι το Άμπελ Σάντσεθ: Μια ιστορία πάθους (1917).
Ενάντιος σε κάθε δογματισμό, ο Ουναμούνο εξέφρασε μια ανήσυχη σκέψη, με ιδιαίτερη προσοχή στην πραγματικότη¬τα του συγκεκριμένου ανθρώπου, «αυτού που γεννιέται, υποφέρει και πεθαίνει ̶ κυρίως πεθαίνει».
