Περιγραφή
“Το ότι η Σχολή της Φραγκφούρτης εκπροσώπησε το υψηλότερο σημείο της φιλοσοφικής αυτοσυνειδησίας του εικοστού αιώνα είναι, νομίζω, κάτι που ελάχιστοι σήμερα θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν. Τοποθετημένη στο σημείο μιας κρίσιμης διασταύρωσης της κλασικής γερμανικής φιλοσοφίας, των θεωρητικών και πρακτικών αξιώσεων ενός επαναστατικού μαρξισμού, της μοντερνιστικής αισθητικής, της φροϋδικής ψυχανάλυσης κι ενός πολύπλοκα υφασμένου δικτύου αλληλοσυσχετίσεων σε ολόκληρο το φάσμα των κοινωνικών επιστημών, αποτέλεσε το μοντέλο της μόνης σύγχρονης φιλοσοφίας που συνεχίζει να δικαιούται αυτό το όνομα, μπροστά στην οποία μοιάζουν αθεράπευτα παιδαριώδεις όλες οι όψιμες αναβιώσεις μιας παρωχημένης μεταφυσικής όσο και οι διάφοροι τελευταίας κοπής θετικισμοί και αναλυτικές φιλοσοφίες. Το έργο των σημαντικότερων εκπροσώπων της, οι οποίοι συχνά παρουσιάζουν αξιοσημείωτες αποκλίσεις μεταξύ τους, άφησε μιαν ανεξίτηλη επίδραση στη φιλοσοφική σκέψη που συνεχίζει ακόμα να γράφεται…”
Το βιβλίο αυτό καταπιάνεται ερμηνευτικά με διάφορα προβλήματα που γεννούν οι πολλές επιμέρους πραγματεύσεις της Σχολής της Φραγκφούρτης, με τρόπο που αναδεικνύει τη βαθύτερη ενότητα του θεωρητικού της εγχειρήματος. Ταυτόχρονα, πέρα από την απαραίτητη ιστορική ανασύσταση, επιχειρείται να δοκιμαστούν ορισμένες από τις θεωρητικές της στρατηγικές στην αναμέτρηση με προβλήματα που αφορούν το δικό μας παρόν, τα οποία δεν αντιμετώπισαν ως τέτοια οι ίδιοι οι θεμελιωτές της: σαν να λέμε, μια απόπειρα δημιουργικής οικειοποίησης αυτής της σκέψης και ζωντανής προέκτασής της σε μια πραγματικότητα που απαιτεί τον προσωπικό μας αναστοχασμό και την πράξη.
Καρπός πολύχρονης και διεξοδικής ενασχόλησης του Φώτη Τερζάκη με τη Σχολή της Φραγκφούρτης και την Κριτική Θεωρία, τα δοκίμια που συγκεντρώνονται για πρώτη φορά σ’ αυτό τον τόμο παρακολουθούν φυσιογνωμίες και θεματικές, άλλοτε αποκλίνουσες κι άλλοτε αλληλοσυμπληρούμενες, που συχνά διασταυρώνονται μεταξύ τους, διακόπτονται και επανεμφανίζονται αλλού. Σαφώς πάντως ο συγγραφέας δεν αντιλαμβάνεται ως μέρος του αντικειμένου του την επικοινωνιακή θεωρία του Jurgen Habermas: στη λεγόμενη Νέα Σχολή γίνονται μόνο περιορισμένες αναφορές προκειμένου κυρίως να τονιστούν οι διαφορές της με την αληθινή Σχολή της Φραγκφούρτης, η οποία εκπνέει συμβατικά το 1969 με τον θάνατο του Adorno. Αντίθετα, έχουν περιληφθεί σύντομα δοκίμια που αφορούν προσωπικότητες και συγγραφείς -από τις ΗΠΑ, την πρώην Ανατολική Ευρώπη, αλλά και την Ελλάδα- οι οποίοι δεν εντάσσονται συμβατικά στην ιστορική Σχολή της Φραγκφούρτης, φέρουν όμως ευδιάκριτα το ίχνος της επιρροής της ή συνομιλούν προνομιακά μαζί της. (Από την έκδοση)
“Ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι [ο Τερζάκης] επιστρέφει τακτικά σ’ όσους στοχαστές απαρτίζουν τη σχολή, με σαφή διάθεση για ερμηνεία κι όχι για σκέτη ακαδημαϊκή επεξεργασία. Για όσους γνωρίζουν το εύρος των ενδιαφερόντων της σχολής και την πλειάδα των στοχαστών οι οποίοι συμβατικά συγκαταλέγονται σε τούτη, γίνεται φανερό ότι η προσπέλαση της κριτικής θεωρίας απαιτεί μια ευρυμάθεια και μια διεπιστημονική ικανότητα για σύνθεση, που ασφαλώς ξεπερνά τον επιστημονικό καταμερισμό εργασίας: φιλοσοφία, ψυχολογία, αισθητική, ιστορία, κοινωνιολογία ποσοτική και ποιοτική, μα και ανθρωπολογία, συμπλέκονται μέσα στη σκέψη αυτών των τέκνων και συνάμα επικριτών του δυτικού πολιτισμού”. (Γιώργος Μέρτικας, Η Αυγή, 15/8/2010)
Περιεχόμενα
Προλεγόμενα
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ: ΕΣΤΙΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΕΣ
Από τη φιλοσοφία της γλώσσας του Benjamin στη Διαλεκτική του διαφωτισμού και στην Αισθητική θεωρία του Adorno
Βία του νόμου και βία της απολύτρωσης
(Walter Benjamin)
Theodor W. Adorno, ή στοχαστής σε χαλεπούς καιρούς
Δοκιμιακή μορφή και κριτικός στοχασμός
(T. W. Adorno)
Αρνητική διαλεκτική: η φιλοσοφική διαθήκη του Adorno
Το αισθητικό και το πολιτικό: θεωρητικό και ιστορικό πλαίσιο μιας συζήτησης
Η συζήτηση για τον αντισημιτισμό στους κύκλους του Ινστιτούτου και το παρόν σιωνιστικό πρόβλημα
(Max Horkheimer)
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Ο “διεπιστημονικός υλισμός” του Horkheimer Και οι θεωρητικές προκλήσεις του παρόντος
“Διαλεκτικές εικόνες” στους πολιτικούς στοχασμούς του Walter Benjamin
Στο εργαστήριο της Διαλεκτικής του διαφωτισμού
Ξαναδιαβάζοντας μια φιλοσοφία της απελευθέρωσης
(Herbert Marcuse)
“Μέσα και έξω”: η Κριτική Θεωρία στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας
ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ
Οι μεταμορφώσεις της Κριτικής Θεωρίας και το πρόβλημα της θεωρητικής συνέχειας της Σχολής
(Albrecht Wellmer)
Το ζήτημα της φύσης στη Νέα Σχολή
(Alfred Schmidt)
Η αντοχή της διαλεκτικής σκέψης
(Karel Kosik)
Η εποχή της συνθηκολόγησης και το δίχτυ των ιδεολογιών της
(Russell Jacoby)
Η κοινωνιοπαθολογία του όψιμου αστικού πολιτισμού
(Christopher Lasch)
Μια ψυχαναλυτική συμβολή στην κριτική των μεταμοντέρνων ιδεολογημάτων
(Slavoj Zizek)
Υστερόγραφο για την Κριτική Θεωρία σήμερα
