Περιγραφή
Πριν από το ερώτημα τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα φιλοσοφικό έργο (ειδικά του Αριστοτέλη) με τίτλο “Περί ερμηνείας”, μπορεί λογικά να τεθεί ένα άλλο: τι σημαίνει ερμηνεία. Η λέξη απαντά για πρώτη φορά, όσο είναι γνωστό, πάλι σε φιλοσοφικό έργο. Πρόκειται για το “Περί φύσεως” του προσωκρατικού Διογένη Απολλωνιάτη (5ος αι. π.Χ.). Στο προοίμιο του έργου ο ίδιος θεωρεί απαραίτητο: εκείνος που αρχίζει έναν (φιλοσοφικό;) λόγο να παρουσιάζει έτσι την αρχήν του, ώστε να είναι “αναμφισβήτητη”, και ως έκφραση απλή αλλά με κύρος (….την δε ερμηνείαν απλήν και σεμνήν). Αν και υποθέσεις μόνο μπορούν να διατυπωθούν για το περιεχόμενο της λέξεως “αρχή” εδώ, φαίνεται, με κάθε επιφύλαξη, ότι για τον Διογένη η αρχή αυτή απευθύνεται στην ανθρώπινη νόηση (ως αναμφισβήτητη) και απαιτεί έναν ορισμένο τρόπο έκφρασης (ερμηνείαν απλήν και σεμνήν). Έχει σωθεί μια ιπποκράτεια μαρτυρία, η οποία, αν γίνει αποδεκτή, ίσως εξηγεί τον χαρακτηρισμό “αναμφισβήτητη”: ο “αήρ” του Διογένη, η οντολογική αρχή της φιλοσοφίας του, θεωρείται εδώ “τω λογισμό φανερός”. Για να είναι όμως “το λογισμώ φανερός”, έπρεπε και η αντίστοιχη έκφραση σκέψης (εκ μέρους του φιλοσόφου) να είναι εύληπτη, αλλά όχι ευτελισμένη – απλή και σεμνή είναι τα δύο επίθετα που μεταχειρίζεται αντίστοιχα ο Διογένης. Στο πνεύμα αυτό τείνει κανείς να δεχθεί ότι η λέξη “ερμηνεία” σημαίνει εδώ, στην πρώτη γνωστή εμφάνισή της, τον ειρμό της έκφρασης που εξωτερικεύει τον λογισμό του φιλοσόφου και τον μεταδίδει επιτυχημένα στον αποδέκτη του.
