Περιγραφή
Το “Βορτιστικό Μανιφέστο” δημοσιεύθηκε στο πρώτο τεύχος του περιοδικού “Blast” (1914) και συγκαταλέγεται στα πιο σημαντικά κείμενα του αγγλο-αμερικανικού μοντερνισμού. Δίνει σάρκα και οστά -τόσο από ρητορικής όσο και από τυπογραφικής άποψης- στη βίαιη εικονοκλασία του βορτικισμού (vorticism), ενός αβανγκάρντ κινήματος στη λογοτεχνία και στις εικαστικές τέχνες, με επίκεντρο το Λονδίνο.
Τα τρία μέρη του “Μανιφέστου” -το οποίο υπογράφεται, μεταξύ άλλων, από τον ποιητή Έζρα Πάουντ, τον συγγραφέα και ζωγράφο Γουίνταμ Λιούις και τον γλύπτη Ανρί Γκωντιέ-Μπρζέσκα- εκφράζουν την αγωνία των μοντερνιστών του Λονδίνου να συναγωνιστούν τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά αβανγκάρντ κινήματα, συνδυάζοντας την ποίηση με την τέχνη της αφίσας.
Τυπογραφικά ανήσυχο, αχαλίνωτα ενεργητικό, φλογερά εκφραστικό, ριζοσπαστικά ατομικιστικό -αν και παράδοξα στραμμένο προς έναν συλλογικό σκοπό- το “Βορτιστικό Μανιφέστο” αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των στοιχείων που συνθέτουν την πρωτοποριακή ποίηση του 20ού αιώνα.
Το Βορτιστικό Μανιφέστο -που υπογράφεται, μεταξύ άλλων, από τους Λιούις, Πάουντ και Γκωντιέ Μπρζέσκα- εκφράζει την αγωνία των μοντερνιστών του Λονδίνου να συναγωνιστούν τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά αβανγκάρντ κινήματα, όπως τον κυβισμό και κυρίως τον φουτουρισμό. Ο φουτουρισμός, υπό τη χαρισματική ηγεσία του Φιλίππο Τομμάζο Μαρινέτι [Filippo Tommaso Marineti, 1876-1944], αποθέωσε την ταχύτητα, τον εκσυγχρονισμό και τον μηχανικό πολιτισμό. Επίσης, επηρέασε τον πειραματικό σχεδιασμό και την εκφραστική άρνηση του Blast: ο Μαρινέττι ζητούσε την κατάλυση των μουσείων, των βιβλιοθηκών και όλων των παρόμοιων οχυρών του παρελθόντος. Ομοίως, οι βορτικιστές αποδοκίμασαν τη συμβατικότητα, την τυποποίηση, τον μικροαστισμό, φτάνοντας μέχρι και στην απόρριψη ολόκληρης της “χρονικής περιόδου 1837-1900”. Κι όμως, παρά τον κοσμοπολίτικο ενθουσιασμό τους, οι βορτικιστές διεκδικούν την ανεξαρτησία τους, επικρίνοντας επανειλημμένα τους φουτουριστές. Παρά την απέχθειά τους για την Αγγλία, αποτιμούν θετικά ορισμένα στοιχεία της, όπως τη θαλάσσια κινητικότητα και την εφευρετικότητά της στη Βιομηχανική Επανάσταση. Οι βορτικιστές δεν αρκούνται απλά στη διακήρυξη κάποιων ιδεών, αλλά προχωρούν στη διαμόρφωση ενός Μανιφέστου, στο οποίο διασταυρώνεται η ποίηση με την τέχνη της αφίσας, αφού τοποθετούν δημιουργικά και επιδέξια τις λέξεις στη λευκή σελίδα, επιδιώκοντας τη μέγιστη εντύπωση. Τυπογραφικά ανήσυχο, αχαλίνωτα ενεργητικό, φλογερά εκφραστικό, ριζοσπαστικά ατομικιστικό -αν και παράδοξα στραμμένο προς έναν συλλογικό σκοπό- το Βορτιστικό Μανιφέστο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των στοιχείων που συνθέτουν την αβανγκάρντ ποίηση του 20ού αιώνα. (Απόσπασμα από το ιστορικό σημείωμα της έκδοσης)
Περιεχόμενα
Ιστορικό σημείωμα
Ζήτω το Vortex!
Μανιφέστο [Ι]
Μανιφέστο [ΙΙ]
