Περιγραφή
Το τελευταίο βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου, πρωτοπόρου της κοινωνικής ανθρωπολογίας στην Ελλάδα, μια επιτομή του πολυδιάστατου έργου του στο πεδίο των επιστημών του ανθρώπου.
Βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο κατά την οποία η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει την υπέρβαση των ορίων της. Όσο και αν η πλειονότητα των ανθρώπων για διάφορους λόγους δεν το συνειδητοποιεί, υπάρχουν δύο αποφασιστικοί δείκτες που το επιβεβαιώνουν. Ο ένας, στο επίπεδο του ρητού, είναι ότι αδυνατούμε να απαντήσουμε στο βασικό ερώτημα “πού οδεύουμε;” Ο δεύτερος, στο επίπεδο του άρρητου, είναι η γενική διέγερση και αναταραχή που εκδηλώνεται σε όλες τις γωνίες του πλανήτη. Επιπλέον, υπάρχει η εμπειρική μαρτυρία της βαθιάς αντίφασης ανάμεσα στη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και στην επίσης ραγδαία αύξηση της ανισότητας και της κοινωνικής παθολογίας: φτώχεια, βία, κατάθλιψη, τράφικιν γυναικών και τόσα άλλα. Εάν η αποδόμηση του βιομηχανικού μοντέλου που διαπερνά την παγκόσμια κρίση οδηγεί στην αντιστροφή των σχέσεων μεταξύ της κοινωνίας και των αγορών και στην επιβολή ενός τοπίου αταξίας, είναι προφανής η μεγάλη δυσκολία να προταθούν λύσεις.
Το βιβλίο επισημαίνει την ανάγκη μιας ριζικής αναθεώρησης της μεθοδολογίας μας, αναδιαμόρφωσης δηλαδή ή δημιουργίας νέων κριτηρίων και εννοιών που θα επιτρέψουν να ανασυγκροτήσουμε τον προβληματισμό μας και να κατανοήσουμε το τοπίο της παγκόσμιας κρίσης. Η επιστήμη που καλείται να επιφορτιστεί με αυτό το εγχείρημα είναι η ανθρωπολογία, εξ ορισμού αρμόδια για τα γενικά προβλήματα της κοινωνίας.
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ι. ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΝΑΜΗΣ
1. Ο άνθρωπος μετασχηματίζει τον εαυτό του
2. Η βιοκοινωνική εξέλιξη του ανθρώπου
3. Κοινωνικοποίηση
4. Ο κοινωνικός μετασχηματισμός
5. Ατομική δραστηριότητα
6. Πρακτική-χρόνος-χώρος
7. Η έννοια της δύναμης
8. Το πρόβλημα της δύναμης
9. Οι κοινωνικές σχέσεις ως σχέσεις δύναμης
10. Η “δύναμη για” και οι εξισωτικές κοινωνίες
11. Πέρασμα στην ανισότητα. Το συμβολικό κεφάλαιο
12. Προγονολατρία και σαμανισμός
13. Από τη “δύναμη για” στη “δύναμη επί”. Η ανδροκρατία
14. Η μαγεία
15. Ο τοτεμισμός
16. Το φυλετικό σύστημα
17. Το κοινωνικό κεφάλαιο
16. Συγκεντρωτική εξουσία. Η φυλαρχία
19. Ο σφετερισμός των τελέσεων
20. Τελετουργίες και αιρέσεις
21. Ο ιερός βασιλιάς
22. Ο σχηματισμός του κράτους
23. Η κυβερνητική πολιτική
24. Η βιομηχανική κοινωνία
25. Η παγκόσμια κρίση
ΙΙ. Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
1. Τα προβλήματα της ανθρωπολογίας
2. Η απόσπαση από τη μεθοδολογία του θετικισμού
3. Οι όροι και το πρόγραμμα της έρευνας
4. Το ερευνητικό πεδίο και οι σχέσεις εξάρτησης
5. Μεθοδολογία και ηθική
6. Η ηθική της value-free επιστήμης
7. Παραδοχές και πολιτισμικές κατηγορίες. Η γλώσσα
8. Γενικές έννοιες και έννοιες-κλειδιά
9. Η ανάλυση
10. Η παρατήρηση
11. Συλλογή των δεδομένων
12. Μέθοδοι και όργανα
13. Το πείραμα
14. Η επιτόπια έρευνα
15. Έτικ και έμικ
16. Η συμμετοχική παρατήρηση
17. Σύνθεση: Αξιοπιστία και εγκυρότητα
18. Γενικεύσεις
19. Υποθέσεις
20. Μεθοδολογική αρχή της αιτίας
21. Μεθοδολογική αρχή της αντικειμενικότητας
22. Η μεθοδολογική αρχή της συνεκτικότητας και η διαλεκτική
23. Ιστορικοσυγκριτική και κοινωνικό πλαίσιο
24. Η συστημική
25. Η εθνομεθοδολογία
26. Μεθοδολογία και σχέσεις δύναμης
27. Η παρατήρηση της βιωματικής εμπειρίας
28. Η συναίνεση και οι συνέπειές της
29. Ρητές και άρρητες μορφές αντίστασης
30. Τελεστικές αντιστάσεις
31. Άρρητα σημειωτικά συστήματα
32. Το πρόβλημα της ισότητας
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Ονομάτων
Όρων
