Περιγραφή
Οι Εκδόσεις Εργατική Πάλη κυκλοφορούν τα μικρό βιβλίο του Λέον Τρότσκι, Η ηθική τους και η ηθική μας, που έγραψε λίγο πριν τη δολοφονία του στο Κογιοακάν του Μεξικού το 1938-1939. Η έκδοση αυτού του μικρού δοκιμίου από τις εκδόσεις μας δεν υπηρετεί ιστοριογραφικούς λόγους. Ούτε τη γενική και αφηρημένη ανάγκη επιστροφής στα έργα των κλασικών του Μαρξισμού, όσο και αν αυτό είναι αναγκαίο -όσο ποτέ άλλοτε- στη σημερινή εποχή. Αλλά επειδή είναι μια σημαντική συμβολή στο Μαρξισμό.
Αν και είναι γραμμένο με τη μορφή πολεμικής ενάντια στους οπαδούς της “κοινής λογικής” που βλέπουν με στατικό τρόπο τα πάντα γύρω τους, την ίδια στιγμή είναι μια συστηματική έκθεση της Μαρξιστικής αντίληψης για τη διαλεκτική σχέση και αλληλεξάρτηση μέσων και σκοπών. Και αυτός είναι ο κύριος στόχος του Τρότσκι, δηλαδή η αναγωγή των πολιτικών ζητημάτων σε μεθοδολογικά ζητήματα, πράγμα που κάνει το δοκίμιό του, Η ηθική τους και η ηθική μας, πραγματικά διαχρονικό.
Για τον Τρότσκι, “δεν υπάρχει δυϊσμός ανάμεσα στα μέσα και τον σκοπό”. Ο σκοπός πρέπει να απορρέει/συνδέεται φυσιολογικά από το ιστορικό κίνημα των εκμεταλλευόμενων, των καταπιεσμένων, αυτών που αγωνίζονται για την απελευθέρωση του ανθρώπου και της κοινωνίας από οποιαδήποτε δεσμά (ταξικά, πολιτικά, πολιτιστικά, κοινωνικά, φυλετικά, εθνικά, κ.ά.). “Οργανικά τα μέσα είναι υποταγμένα στο σκοπό. Ο άμεσος σκοπός γίνεται το μέσο για έναν παραπέρα σκοπό.”. Για να δείξει αυτή τη σχέση γράφει χωρίς περιστροφές, “Εκείνος που δέχεται το σκοπό: τη νίκη ενάντια στον Φράνκο, οφείλει να δεχτεί και το μέσο: τον εμφύλιο πόλεμο με τα επακόλουθά του – τη φρίκη και τα εγκλήματα”.
Εξετάζοντας τους σκοπούς και τα μέσα επίτευξής τους, ο Τρότσκι γράφει χαρακτηριστικά: “Η ατομική τρομοκρατία, λόγου χάρη, επιτρέπεται ή δεν επιτρέπεται από την άποψη της “καθαρής ηθικής”; Στην αφηρημένη αυτή μορφή το ζήτημα δεν υπάρχει καθόλου για μας”… “Οι συμπάθειές μας στρέφονται αμέριστα προς τους Ιρλανδούς, Ρώσους, Πολωνούς ή Ινδούς τρομοκράτες στον αγώνα τους ενάντια στην εθνική και πολιτική καταπίεση”…
“Ωστόσο, εκείνο που για μας έχει αποφασιστική σημασία δεν είναι το ζήτημα των υποκειμενικών κινήτρων, αλλά το ζήτημα των αντικειμενικών αποτελεσμάτων. Τα δοσμένα μέσα είναι πράγματι ικανά να μας οδηγήσουν στο σκοπό; Σε σχέση με την ατομική τρομοκρατία, τόσο η θεωρία όσο και η πείρα αποδείχνουν ότι δεν συμβαίνει αυτό. Λέμε στον τρομοκράτη: είναι αδύνατο να αντικαταστήσεις τις μάζες. Μόνο μέσα στο μαζικό κίνημα μπορείς να βρεις αποτελεσματική έκφραση του ηρωισμού σου”…
“Η απελευθέρωση των εργαζομένων δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μόνο από τους ίδιους”. [?]
