Η ασταμάτητη καταγραφή. Καταμέτρηση, ταυτοποίηση και έλεγχος στο τρίτο Ράιχ

Καθώς τελείωνε ο Ιανουάριος του 1933, η πλειοψηφία των στατιστικολόγων στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης είχε καταλάβει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι η μεγάλη στιγμή τους είχε καταφτάσει. Δε μπορούσαν πλέον να δουλεύουν πίσω απ’ τη σκηνή ως κοινωνικοί μηχανικοί των υφιστάμενων πολιτικών δυνάμεων. Ένιωθαν την ανάγκη να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους. […] Αν πιστέψουμε τους στατιστικολόγους, ο Εθνικοσοσιαλισμός ήταν στον πυρήνα του μια στατιστική επιστήμη και ένα μοντέλο κοινωνικής μηχανικής.
[…] Η πλειοψηφία αυτών των κοινωνικών επιστημόνων κατείχαν διδακτορικά και όλοι τους ήταν μεταξύ 30 και 40 χρονών. Ποτέ άλλοτε η διοικητική ελίτ της Γερμανίας δεν είχε υπάρξει τόσο νεανική και ταυτόχρονα τόσο οξυδερκής.
Η επιστημονική ορολογία που χρησιμοποιούσαν οι φυλετικοί υγιεινιστές ήταν γενικώς αποδεκτή και ο μόνος λόγος που απέκτησε αρνητική χροιά ήταν τα εγκλήματα των ναζί. Αλλά όλοι αυτοί οι όροι μπορούν εύκολα και γρήγορα να αντικατασταθούν από καινούριους, προερχόμενους από τις κοινωνικές επιστήμες και την βιολογία, προκειμένου νέοι «ξένοι πληθυσμοί» να τεθούν στο στόχαστρο.

Η χρησιμότητα της ασταμάτητης καταγραφής στοιχείων περιγράφεται διεξοδικά ως μέθοδος άσκησης κρατικής πολιτικής αλλά και ως μέθοδος πειθάρχησης στο εσωτερικό της γερμανικής κοινωνίας. Γιατί οι «ξένοι πληθυσμοί που τίθονταν στο στόχαστρο» είχαν κατασκευαστεί ως τέτοιοι από τους ίδιους αυτούς ειδικούς. Οι συγγραφείς αναφέρονται εκτενώς στην κατηγοριοποίηση των πολιτών που επέβαλε το ναζιστικό καθεστώς:

Το Υπουργείο Εσωτερικών του Ράιχ αποφάσισε να προχωρήσει στην καταγραφή ολόκληρου του πληθυσμού του Ράιχ σύμφωνα με το μοντέλο που εφαρμοζόταν στο Αμβούργο. Το μοντέλο αυτό αξιοποιούσε τέσσερις κατηγορίες: (1) οι αντικοινωνικοί, (2) οι ανεκτοί, (3) οι φυσιολογικοί και (4) οι γενετικά ανώτεροι.
Οι συνέπειες για κάθε κατηγορία έγιναν γρήγορα προφανείς: «οι αντικοινωνικοί στερούνται κάθε παροχής». «Οι οικογένειες που ταξινομούνται ως ανεκτές συνεχίζουν να λαμβάνουν επιδόματα τέκνου αλλά αποκλείονται από κάθε άλλη παροχή.» Μόνο «τα άτομα που ανήκουν στους φυσιολογικούς εξακολουθούν να λαμβάνουν όλα τα προνόμια, όπως δάνεια γάμου, εκπαιδευτικά επιδόματα ή τον Σταυρό Τιμής της Γερμανίδας Μητέρας». Εκείνοι που ταξινομούνται ως «ανώτεροι» δεν απολαμβάνουν κάποια επιπλέον ειδική μεταχείριση εκτός από «ορισμένους οι οποίοι θα επιλεγούν μεταξύ του πλήθους των υποψηφίων» .

Το τελευταίο σημείο του βιβλίου που έγινε ξαφνικά εντυπωσιακά πιο επίκαιρο είναι η περιγραφή των γερμανικών απογραφών και της σημασίας τους. Το ναζιστικό καθεστώς πραγματοποίησε κάμποσες απογραφές εντός κι εκτός της επικράτειάς τους και απέδωσε μεγάλη βαρύτητα στα στοιχεία που συνέλεξε, καθώς η δεκαετία του ’30 ήταν η δεκαετία της μεγάλης κρίσης και της προετοιμασίας του πολέμου. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό ποιος θα πάει να πολεμήσει πού, ποιος θα πάει να δουλέψει πού και ποιος θα πάει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μάλιστα οι ίδιες οι ερωτήσεις της απογραφής μαρτυρούσαν τις κρατικές κατευθύνσεις και δημιουργούσαν κοινωνικές κατηγορίες πάνω στις οποίες μπορούσαν να ασκηθούν συγκεκριμένες πολιτικές. Για παράδειγμα, οι άφθονες ερωτήσεις για την καταγωγή και το ποιόν των προγόνων μαρτυρούσαν το ενδιαφέρον του γερμανικού κράτους και χάραζαν καινούργιες κατηγορίες πολιτών (π.χ. «Εβραίος 2ου βαθμού», «αντικοινωνικός κατά το ήμισυ» και πάει λέγοντας), οι οποίες στη συνέχεια δέχτηκαν και την ανάλογη κρατική μεταχείριση.

Δόθηκε μεγάλη σημασία στη συμμετοχή όλων των πολιτών στην απογραφή και στα επιχειρήματα που θα έπειθαν τους «καχύποπτους». Να πώς μιλούσε η εφημερίδα Völkischer Beobachter, επίσημο όργανο του ναζιστικού κόμματος, για το θέμα της απογραφής:

Τον Μάιο της επόμενης χρονιάς θα διεξαχθεί η πιο μεγάλη και πιο εμπεριστατωμένη απογραφή που έχει γίνει ποτέ. Θα είναι πιο μεγάλη και πιο εμπεριστατωμένη απ’ οτιδήποτε έχει δει ποτέ η Γερμανία αλλά και όλος ο υπόλοιπος κόσμος… Η απογραφή του 1938 θα είναι μεγαλύτερου εύρους απ’ τις προηγούμενες, διότι η εθνικοσοσιαλιστική κυβέρνηση επιθυμεί να αποκαλύψει τα κοινωνικά θεμέλια του Λαού-Έθνους μας…
Επομένως, είναι καθήκον κάθε συντρόφου της εθνικής μας κοινότητας (Volksgenossen), κάθε καλού Γερμανού, να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις πλήρως και με ειλικρίνεια. Κάθε σύντροφος πρέπει να έχει υπόψιν του το γεγονός ότι έτσι θα δώσει στον Φίρερ και τους συνεργάτες του τη βάση για τις μελλοντικές νομοθεσίες των επόμενων πέντε με δέκα χρόνων.
«Για να διώξουν κάθε πιθανή καχυποψία, οι απογραφείς έπρεπε να διαβεβαιώσουν τους πάντες ότι δε θα ανακατεύονταν σε ζητήματα περιουσιακών στοιχείων και εισοδήματος· έπρεπε επίσης να τους διαβεβαιώσουν όλους ότι οι πληροφορίες που θα τους έδιναν θα ήταν εμπιστευτικές».