Περιγραφή
«Now all history is reduced to the syllables of our name»
Peter Hamill, «Still Life»
Ποιος θυμάται τις απεργίες της Ερυθράς Διετίας;
Ποιος θυμάται τις απεργίες του Λαυρίου και της Ελευσίνας;
Ποιος θυμάται τις απεργίες του Χεϊμάρκετ;
Ποιος τη σφαγή των Ημερών του Ιούνη;
Ποιος τον Πόλεμο των Χωρικών;
Οι σκλάβοι δεν έχουν ιστορία.
Ο Καπιταλισμός μεγάλωσε, ωρίμασε, περισσότερο άπληστος, αδίστακτος και αδηφάγος από ποτέ, καταβροχθίζει ανθρώπους, ζωές, εργαζομένους, βιοπαλαιστές, παραδόσεις, Ιστορία, τον ίδιο τον πλανήτη και χέζει μελέτες και στατιστικές. Οι ιμπεριαλιστές αποικιοκράτες της μετανεωτερικότητας αλώνουν και αποικίζουν το ασυνείδητό μας, εξορύσσουν τα μεταλλεύματα της μνήμης μας και τα εμπορεύονται, πουλώντας κι αγοράζοντας το κάθε σπάραγμα φτηνά στο χρηματιστήριο του νέο-συντηρητισμού, της αυτό-προβολής και της διαφήμισης. Όλος ο πλανήτης έχει γίνει μία γιγάντια αποικία. Οι αποικιοκράτες συνθλίβουνε τις συνειδήσεις μας και επιβάλλουν τις δικές τους, συνθλίβουνε την ιστορία μας και επιβάλλουν τη δική τους, συνθλίβουνε τη γλώσσα μας και επιβάλλουν τη δική τους. Οι σκλάβοι δεν πρέπει να έχουνε γλώσσα για να εκφράζονται, δεν πρέπει να γνωρίζουνε την ιστορία τους για να μπορούν να χτίζουνε την ταυτότητά τους, δεν πρέπει να έχουνε ταυτότητα. Γι’ αυτό κι οι σκλάβοι δεν έχουν –και δεν είχανε ποτέ– ιστορία.
Γι’ αυτό και «τώρα, όλη η Ιστορία έχει περιοριστεί στις συλλαβές του ονόματός μας». Η πραγματικότητά μας αρχίζει και τελειώνει με το όνομά μας. Δεν έρχεται από το παρελθόν, δεν πάει στο μέλλον. Ξεμάθαμε ακόμα και να διαβάζουμε. Λησμονήσαμε τη δύναμη της Λογοτεχνίας ν’ αλλάζει τον κόσμο κι η Ιστορία έγινε ένα ανώδυνο και κιτς ντεκόρ για ν’ ανεβάζουμε τα δράματα της ακαταληψίας μας. Και τίποτα γύρω μας δεν έχει λογική, γιατί προσπαθούμε μόνοι μας να προσδώσουμε ένα νόημα σε μία πραγματικότητα που αισθανόμαστε πως δεν μπορούμε να επηρεάσουμε και της οποίας είμαστε τ’ αθύρματα. Μας έχουν απομυζήσει κάθε έννοια συλλογικότητας, μας έχουν απομυζήσει κάθε κοινωνικότητα, και μας αφήσαν να βουλιάζουμε στον βάλτο της πιο περίκλειστης ιδιωτικότητας, εργασιακά και ανθρώπινα, να αυλιζόμαστε σε συγκεκριμένες ώρες, με δίχως μνήμες, με δίχως μνήμη, με δίχως τρόπους έκφρασης.
Όμως, κι αυτό το όνομα μπορεί ενίοτε να έχει σημασία.
Γιατί και ένας σκλάβος μπορεί ν’ αναθυμηθεί τα παιδικάτα του στη Θράκη, τον πρώτο έρωτα, τη γυναίκα που αγάπησε, τους γονείς και τα παιδιά του που έχασε· τα χωράφια του, τις οινοποσίες με τους φίλους του, μια άλλη, καλύτερη ζωή· και ένας σκλάβος μπορεί αναθυμούμενος –τη νύχτα, πλάι στη φωτιά– ν’ αρχίσει να τραγουδά τον πόνο του ή ν’ αφηγείται και, τραγουδώντας ή αφηγούμενος, να ξανανιώσει, μέσω της ιστορίας, ζωντανός, επανασυνδεδεμένος με το παρελθόν του, ριζωμένος. Και τότε, μπορεί, ο σκλάβος να αισθανθεί την αδικία και τη δουλεία να βράζουνε στις φλέβες του. Μπορεί να πάψει πια να υπομένει τον πόλεμο της κάθε μέρας που του γίνεται και που τον νιώθει στο πετσί του. Μπορεί να σύρει μια νύχτα στις κουζίνες να κλέψει ένα πιρούνι και –με αυτό το πιρούνι ακριβώς– να διεκδικήσει ένα όνομα: Σπάρτακος.
Μυτιλήνη,
Ιούνης 2021
