Περιγραφή
Η ποίηση είναι το σκοτεινό τραγούδι εντός της γλώσσας, που δεν μπορούμε να μην το ακούμε ακόμη κι όταν το σπίτι φλέγεται, λέει ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν, που τους στοχασμούς του για την πανδημία και την ποίηση μας παρουσιάζει στο ανά χείρας τεύχος ο Παναγιώτης Βούζης. Το σπίτι μας φλέγεται πολύ καιρό τώρα, όπως φαίνεται, και θα συνεχίσει για κάμποσο, αν όχι για πολύ ακόμη. Η ποίηση, όμως, το σκοτεινό τραγούδι που δεν μπορούμε να μην το ακούμε, ακόμη κι όταν δεν το καταλαβαίνουμε, επιμένει.
Ποιος το ακούει όμως το τραγούδι αυτό, σε ποιον και πώς μιλάει σήμερα; Πως θα μιλάει αύριο, όταν η πανδημία θα τελειώσει, έχοντας σπείρει ανέμους σφοδρούς που ήδη διαλύουν τη ζωή όπως την ξέραμε; Σ’ αυτό το αύριο που, όπως μας λένε, θα είναι απλώς ένα σκοτεινό μεσοδιάστημα κρίσης ως τη νέα πανδημία, ως το τέλος του κόσμου; Ποιος θα είναι ο λόγος και ο τρόπος της σ’ αυτή τη νέα εποχή που τόσο θυμίζει το κατά Huizinga «φθινόπωρο του Μεσαίωνα»;
Τα Ποιητικά, που κλείνουν σε λίγο τα δέκα χρόνια τους, έθεσαν εξαρχής ως στόχο τους να παρακολουθούν τη σύγχρονη ποίηση, εν τη γενέσει της. Να προσπαθούν να διαβάζουν τους τρόπους της και να τους κρίνουν την ώρα που διαμορφώνονται, να διακρίνουν τις μορφές πριν ακόμη παγιωθεί το περίγραμμά τους. Έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν, από όπου έρχονται, στο μέλλον, όπου ιδεωδώς κατευθύνονται. Αυτόν τον καιρό, γράφονται ποιήματα της πανδημίας σε όλες τις γλώσσες. Δημοσιεύονται ποιήματα παλιότερα που μιλάνε για πανδημίες αλλοτινές, για αρρώστιες και θανατικά σε άλλα χρόνια. Ποιήματα διαβάζονται και συζητιούνται στο διαδίκτυο. Ποιητικά βιβλία συνεχίζουν να εκδίδονται.
Κι όμως το τοπίο γίνεται όλο και πιο ανεξιχνίαστο όσο κυλάει ο καιρός, το πέρασμα από το ειδικό στο γενικό όλο και δυσκολεύει, οι δρόμοι του μέλλοντος γίνονται όλο και πιο αχνοί. Σημεία των καιρών, αδιαμφισβήτητα. Πριν από είκοσι χρόνια, η νέα ελληνική ποίηση προείδε την επερχόμενη κρίση, που όπως φαίνεται ήταν μόνο η αρχή. Άραγε η πανδημία και όλες οι κρίσεις που τη γέννησαν και οι άλλες τόσες που σιγοκαίνε στους κόλπους της θα αλλάξει και την ποίηση; Την αλλάζει ήδη, αθέατα και δραστικά;
Πολλά τα ερωτήματα κι οι απαντήσεις, όπως πάντα, λίγες. Αν όμως ο λόγος είναι το πρόσωπό μας, όπως λέει και πάλι ο Αγκάμπεν, αυτός ο λόγος και ειδικά ο λόγος της ποίησης είναι σήμερα πιο απαραίτητος παρά ποτέ. Είναι ένας λόγος που πρέπει να μιληθεί πολύ και να ακουστεί πολύ, όντας παρηγοριά αλλά και όπλο. Αυτό είναι το μεγαλύτερο στοίχημα της ποίησης για το μέλλον, η σχέση της με το «πλήθος και την πληθυντικότητα» του Αγκάμπεν, ενάντια στην απομόνωση και την απόσυρση, μέσα στον κόσμο και για τον κόσμο. Με γενναιότητα, όπως λέει ο Βούζης, ενάντια στον φόβο, ενάντια στον πανταχού παρόντα λόγο των μέσων που μόνο λόγος δεν είναι, ενάντια στην κατάλυση του προσώπου.
Ποιο είναι όμως το περιεχόμενο αυτής της γενναιότητας; Αυτής της αγωνιστικής στην ουσία της στάσης όταν πρόκειται για την ποίηση; Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο επόμενο, επετειακό τεύχος μας, ανοίγοντας κουβέντα με αυτούς που γράφουν αλλά και που διαβάζουν ποίηση, αν όχι και μ’ αυτούς που δεν διαβάζουν. Για την ώρα, επιμένουμε και θα συνεχίσουμε να επιμένουμε να θυμόμαστε τη γλώσσα, να θυμίζουμε ότι μπορούμε να μιλάμε κι ότι η ποίηση είναι τρόπος να ζει κανείς πάνω στη γη. Ένας τρόπος σήμερα πιο απαραίτητος από ποτέ. Καλή χρονιά.
