Περιγραφή
Το πρώτο μέρος αυτών των σελίδων έχει γραφτεί με μεγάλο κέφι, σχεδιάζοντας μια εκδρομή με όλη μου την οικογένεια στα λιμέρια όπου πέρασα τα παιδικά μου χρόνια στην Πόλη: κάτι σαν οδηγός για τα παιδιά και τα εγγόνια μου, χωρίς καμία φιλοδοξία να κάνω λογοτεχνία. Το δεύτερο μέρος έχει γραφτεί μετά το ταξίδι, που έγινε άνοιξη του 2008, και αφορά πρόσωπα, τόπους και λέξεις που μου ήρθαν στο νου με το ταξίδι.
Οι σελίδες αυτές επομένως δεν προορίζονταν αρχικά στο σύνηθες κοινό· έτσι, οι αναγνώστες, που είναι γεμάτοι απορίες ήδη όταν ανακαλύπτουν ποια ήταν η όψη των μεγάλων πόλεων της Ιταλίας (να προσθέσουμε και πόλεις της Ελλάδας, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη), πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δύσκολα θα προσανατολιστούν σε μια Κωνσταντινούπολη με κατοίκους, εκτός βέβαια από τους Τούρκους, και με Λεβαντίνους, Αρμενίους, Εβραίους Σεφαρδίτες, Ρωμηούς, κι ακόμα σε μια πόλη που, αν και δεν γνώρισε τα τραύματα του πολέμου, άλλαξε εντελώς όψη και κοινωνική σύνθεση μετά την προοδευτική απομάκρυνση των μειονοτήτων και τη μαζική εισβολή τουρκικών πληθυσμών από τη Μικρά Ασία.
Ωστόσο, ελπίζω ότι οι σημερινοί αναγνώστες θα νιώσουν περιέργεια για αυτές τις σημειώσεις, οι οποίες, πρέπει να το προσθέσω, δεν θα έβγαιναν από τον στενό κύκλο της οικογένειας, αν η Πάολα Μαρία Μινούτσι δεν είχε θελήσει να τις συμπεριλάβει σε μια σειρά της Έδρας Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης, ακριβώς εκεί όπου άρχισα τις σπουδές μου, το 1946.
Κι ακόμα, το κείμενο αυτό δεν θα πήγαινε παραπέρα, φτάνοντας έως τον ΄Ελληνα αναγνώστη, αν ο Πέτρος Μάρκαρης, εν ονόματι της κοινής γενέτειράς μας, δεν το είχε συστήσει στον Σάμη Γαβριηλίδη και δεν είχε δώσει στο βιβλίο το καλό κατευόδιο με μια φιλική παρουσίαση. Σε αυτούς μάλλον περισσότερο παρά σε εμένα οφείλεται τώρα το ανά χείρας βιβλίο. Ας είναι καλά όλοι τους!
