Περιγραφή
Η εξέλιξη της σκέψης των Μαρξ και Ένγκελς σχετικά με τις αταξικές κοινωνίες, τις μορφές εμφάνισης του Κράτους και τις ταξικές σχέσεις μπορούν σε γενικές γραμμές να συνοψιστούν ως εξής:
Από τη Γερμανική Ιδεολογία έως το έτος 1853 ο Μαρξ και ο Ένγκελς διατυπώνουν ένα εξαιρετικά απλοποιημένο σχήμα εξέλιξης για να τεκμηριώσουν τη θεμελιώδη ανακάλυψή τους, ότι η κοινωνική ζωή έχει ως απώτατο έρεισμα τις μορφές και δομές των διαφόρων τρόπων παραγωγής. Το σχήμα περιλαμβάνει τέσσερα στάδια εξέλιξης: τη φυλετική κοινότητα, που αντιστοιχεί στις πρωτόγονες μορφές οικονομίας (κυνήγι, αλιεία, κτηνοτροφία και πρώτες μορφές γεωργίας), τον ελληνορωμαϊκό δήμο, που έχει τη μορφή κράτους, τη φεουδαλική κοινωνία και την αστική κοινωνία. Οι λόγοι της μετάβασης από τις φυλετικές κοινότητες στο αρχαίο κράτος-άστυ μόλις και θίγονται. Η μετάβαση από την αρχαιότητα στη φεουδαλική κοινωνία περιγράφεται σε αδρές γραμμές ο ρόλος που έπαιξαν οι εισβολές των γερμανικών φύλων αναφέρεται μεν, αλλά δεν αναπτύσσεται ιδιαίτερα.
