Περιγραφή
Η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σήμανε την ώρα της απόδοσης ευθυνών για τις τεράστιες ανθρώπινες απώλειες και τις υλικές καταστροφές. Ήδη άλλωστε μεσούντος του πολέμου οι Σύμμαχοι διεκήρυσσαν την ακλόνητη αποφασιστικότητά τους για την παραδειγματική τιμωρία των εγκληματιών πολέμου και την καταβολή της δέουσας επανόρθωσης στις χώρες που συμμετείχαν στον κοινό αγώνα. Η Ελλάδα, που συγκαταλεγόταν μεταξύ των νικητών, υπέστη μια εξαιρετικά σκληρή τριπλή κατοχή, με μεγάλες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο δυναμικό, και προσπάθησε κι αυτή με τη σειρά της να προβάλει τις διεκδικήσεις της. Έκαναν άραγε οι ελληνικές κυβερνήσεις όλα τα απαραίτητα βήματα προκειμένου να εξασφαλίσουν την ηθική και υλική δικαίωση; Αναγνώρισαν οι πρώην κατακτητές την ευθύνη τους, αποδεχόμενοι να συμβάλουν στην εκκαθάριση των συνεπειών που προκάλεσε ο πόλεμος; Αποδόθηκε η πρέπουσα τιμωρία σε αυτούς που διενήργησαν τόσο εκτεταμένα εγκλήματα πολέμου; Τα θύματα αυτών των εγκλημάτων έλαβαν την αποζημίωση που δικαιούνταν; Η ελληνική πολιτεία έλαβε την κατάλληλη επανόρθωση προκειμένου να οργανώσει εκ νέου τις δομές της και να ανασυγκροτήσει την κατεστραμμένη οικονομία της;
Το ανά χείρας βιβλίο, στηριγμένο σχεδόν εξολοκλήρου σε αρχειακές πηγές της Ελλάδας και του εξωτερικού, αποτελεί την πρώτη συγκριτική επιστημονική μελέτη που επιχειρεί να παρουσιάσει στην ολότητά της την πολιτική που ακολουθήθηκε στη διεκδίκηση των πολεμικών οφειλών και την ποινική δίωξη των εγκληματιών πολέμου, εστιάζοντας όχι μόνο στη Γερμανία αλλά και στις δύο άλλες δυνάμεις κατοχής, την Ιταλία και τη Βουλγαρία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Προλεγόμενα
Συντομογραφίες
Εισαγωγή
Οι κακοί Γερμανοί, οι καλοί(;) Ιταλοί και… οι Βούλγαροι. Ανθρώπινες απώλειες. Υλικές ζημιές
ΜΕΡΟΣ Α’ Επανορθώσεις – Αποζημιώσεις
1. Το γενικό πλαίσιο
Σχετικά με τους όρους “επανόρθωση” και “αποζημίωση”
Οι πρώτες διαβουλεύσεις για την καταβολή των επανορθώσεων, 1941-1945
2. Οι γερμανικές επανορθώσεις
Η Ελλάδα στη Διάσκεψη των Επανορθώσεων στο Παρίσι (9.11-21.12.1945)
Η διανομή των γερμανικών επανορθώσεων
Το μερίδιο της Ελλάδας: Κέρδη και απώλειες
3. Οι γερμανικές αποζημιώσεις
Οι πρώτες προσεγγίσεις των Ελλήνων
Το διάβημα των ευρωπαϊκών κρατών
Οι διαπραγματεύσεις για την αποζημίωση των θυμάτων
Η συμφωνία
Η διελκυστίνδα των θυμάτων
Ο νόμος 4178/1961
Η διανομή των αποζημιώσεων
4. Οι ελληνικές απαιτήσεις μετά την επανένωση των δύο Γερμανιών
Το Σύμφωνο 2+4
Οι ελληνικές διεκδικήσεις. Ο διπλωματικός και δικαστικός αγώνας, 1990-2015
5. Οι αποδόσεις
Οι αποδόσεις της ΟΔΓ: Οι απορρίψεις και ο δωσίλογος
6. Οι προσπάθειες για την καταβολή επανορθώσεων από τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας
Υποσχέσεις και αποφυγή
Οι επαφές μετά την επίσημη αναγνώριση της ΛΔΓ
7. Οι ιταλικές επανορθώσεις
Οι ιταλικές επανορθώσεις στις πρώτες μεταπολεμικές διασκέψεις
Οι ιταλικές επανορθώσεις στη Διάσκεψη Ειρήνης, Παρίσι, Ιούλιος-Οκτώβριος 1946. Η θέση της Ελλάδας
Ο προσδιορισμός των επανορθώσεων
Η συμφωνία για τις επανορθώσεις ή Συμφωνία Οικονομικής Συνεργασίας
Η διανομή των επανορθώσεων
8. Η “αποζημίωση” των θυμάτων
Ο περιορισμός της αποζημίωσης
Η περικοπή
9. Το κατοχικό δάνειο
Ιστορικό πλαίσιο
Η διεκδίκηση του κατοχικού δανείου
Γερμανία
Ιταλία
10. Οι βουλγαρικές επανορθώσεις
Οι βουλγαρικές επανορθώσεις και οι Μεγάλες Δυνάμεις
Οι βουλγαρικές επανορθώσεις και η Ελλάδα
Η μετατροπή των επανορθώσεων σε αποζημιώσεις
ΜΕΡΟΣ Β’ Εγκλήματα πολέμου. Η δικαστική δίωξη των εγκληματιών πολέμου
1. Το γενικό πλαίσιο
Εγκλήματα πολέμου. Ορισμός, νομικό πλαίσιο
Περί της νομιμότητας των εγκλημάτων των δυνάμεων κατοχής στην Ελλάδα
Ο καθορισμός του πλαισίου δίωξης των εγκληματιών πολέμου. Οι προσπάθειες των ελληνικών αρχών για τη συγκέντρωση αποδεικτικού υλικού
2. Οι Γερμανοί εγκληματίες πολέμου
Οι πρώτες δίκες 1945-1952
Διαπραγματεύσεις και πιέσεις για την οριστική παύση των διώξεων, 1952-1956
3. Η υπόθεση Μαξ Μέρτεν
Η σύλληψη
Η δίκη
Ο δρόμος προς την απελευθέρωση
Η απελευθέρωση
Η νέα υπόθεση Μέρτεν
4. Το οριστικό τέλος
Οι ποινικές διώξεις και η γερμανική δικαιοσύνη
5. Η δίωξη των εγκληματιών πολέμου στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας
Γενικό ιστορικό και νομικό πλαίσιο
Η ποινική δίωξη των εγκλημάτων πολέμου που διαπράχθηκαν στην Ελλάδα
6. Οι ιταλοί εγκληματίες πολέμου
Οι προσπάθειες για τον καθορισμό πλαισίου παράδοσης Ιταλών εγκληματιών πολέμου
Οι δίκες Ιταλών εγκληματιών πολέμου στην Ελλάδα
Οι άκαρπες προσπάθειες για την παράδοση και άλλων Ιταλών
Η σιωπηρή διευθέτηση
Η παραγραφή
7. Οι Βούλγαροι εγκληματίες πολέμου
Η ποινική δίωξη των Βούλγαρων εγκληματιών πολέμου
Αντί επιλόγου
Μερικές διαπιστώσεις για το ζήτημα των πολεμικών οφειλών
Πηγές
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο
