Περιγραφή
Με τον τόμο αυτό ολοκληρώνεται το μνημειώδες έργο του Σαρλ Μπετελέμ “Οι ταξικοί αγώνες στην ΕΣΣΔ”. Αποτελείται από δύο ξεχωριστά μέρη, Γ1 «Οι κυριαρχούμενοι» (1982) και Γ2 «Οι κυρίαρχοι» (1983), όπου ο γάλλος θεωρητικός συμπληρώνει, αλλά και αναθεωρεί, τις επεξεργασίες που περιλαμβάνονται στους δύο προηγούμενους τόμους. Στο πρώτο μέρος αναλύονται οι κοινωνικές σχέσεις που διαμορφώνονται στην ΕΣΣΔ της δεκαετίας του ’30, η απαλλοτρίωση των αγροτών και η καθυπόταξη της εργατικής τάξης, ενώ στο δεύτερο η συγκρότηση της νέας κυρίαρχης τάξης μέσα από τις απολυταρχικές σχέσεις εξουσίας της σταλινικής περιόδου, η τρομοκρατία και η μαζική καταστολή που έπληξε το κόμμα και τον πληθυσμό, η διαμόρφωση μιας επεκτατικής εξωτερικής πολιτικής, που οδήγησε στη συμμαχία με τη χιτλερική Γερμανία.
«Η εξέγερση του Οκτώβρη άνοιξε το δρόμο για δύο διαδοχικές επαναστάσεις: αυτή που στόχευε σε έναν κρατικό καπιταλισμό σε συνεργασία με την αγροτιά και εκείνη που, από το 1929 και μετά, έθεσε τις βάσεις -στο όνομα του σοσιαλισμού και υπό την ηγεσία του μπολσεβίκικου κόμματος- για μια ακραία μορφή καπιταλισμού. Η δεύτερη αυτή επανάσταση, υπό την πίεση της σταλινικής ηγεσίας, επέβαλε στον ρωσικό λαό σχέσεις εκμετάλλευσης που επέτρεψαν την πραγματοποίηση, για κάποιο χρονικό διάστημα, ενός εξαιρετικά υψηλού ποσοστού συσσώρευσης, ασκώντας μια άνευ προηγουμένου καταπίεση των εργαζομένων. […] “Η εξέγερση του Οκτώβρη παρουσιάζεται με την παραπλανητική μορφή της σοσιαλιστικής επανάστασης, την ίδια στιγμή που άνοιγε το δρόμο σε μια ιδιαίτερου τύπου καπιταλιστική επανάσταση”. Ο Οκτώβρης βρίσκεται λοιπόν στις ρίζες αυτού που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε “μεγάλη αυταπάτη του 20ού αιώνα”». (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΠεριεχόμενΤΟΜΟΣ Γ1 – ΟΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΜΕΝΟΙ
Οδηγίες προς ναυτιλλομένους…
ΜΕΡΟΣ 1 Η απαλλοτρίωση της αγροτιάς
-“Σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της γεωργίας” και ταξική πάλη
Η διετία 1928-1929
Η επιστροφή στην υποχρεωτική παράδοση σιτηρών και το πρώτο κύμα κολεκτιβοποίησης (1929-1930)
Η συνέχιση της “σοσιαλιστικής επίθεσης” στην ύπαιθρο τη δεκαετία του ’30
Κολεκτιβοποίηση και μαζική καταστολή
-Η “σοσιαλιστική” γεωργία τη δεκαετία του ’30
Το κολχόζ ως φαντασίωση και ως πραγματικότητα
Τα οικονομικά αποτελέσματα της “κοινωνικοποίησης” της γεωργίας
-Το κολχόζνικο σύστημα
Η “συμπληρωματική ιδιωτική οικονομία”
Το κολχόζ
Η υποταγή των κολχόζ στις απαιτήσεις της κρατικής συσσώρευσης
ΜΕΡΟΣ 2 Η στρατιωτικοποιημένη εργατική τάξη
-Η διαδικασία αστικοποίησης
Αστικοποίηση και μετακινήσεις πληθυσμών
Ο άναρχος χαρακτήρας της διαδικασίας αστικοποίησης
-Η διαδικασία μισθωτοποίησης και η σκλήρυνση του δεσποτισμού του εργοστασίου
Η άμεση καθυπόταξη των εργατών στις απαιτήσεις αξιοποίησης των μέσων παραγωγής
Ο αυθαίρετος καθορισμός των συνθηκών εργασίας και η ενίσχυση του δεσποτισμού στο εργοστάσιο
Ο μετασχηματισμός των συνθηκών πάλης των εργαζομένων: η “κρατικοποίηση” των συνδικάτων
Η αλλαγή των αρχών προσδιορισμού των μισθών και οι συνέπειες
Οι προϋποθέσεις της εργατικής ήττας της δεκαετίας του ’30
Μορφές εργατικής συνείδησης
ΜΕΡΟΣ 3 Μαζική τρομοκρατία και καταναγκαστική εργασία
-Μαζική καταστολή και τρομοκρατία
Η αύξηση της μαζικής καταστολής και της τρομοκρατίας
Η “εξατομικευμένη” και ανακριτική τρομοκρατία των ετών 1935-1938
Η συνέχιση της μαζικής καταστολής και τρομοκρατίας μετά το 1938
-Η διαπλοκή μαζικής καταστολής και τρομοκρατίας
Διαστάσεις της καταστολής, της τρομοκρατίας και της καταναγκαστικής εργασίας
Δημογραφικές επιπτώσεις της καταστολής
Η δυναμική της καταστολής και της τρομοκρατίας και οι “απαιτήσεις” της οικονομίας
ΜΕΡΟΣ 4 Το κεφάλαιο και οι κρίσεις του
-Η συσσώρευση κατά τα έτη 1928-1940
Οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν το 1928-1940
Το οικονομικό βάρος των επενδύσεων
-Τα πρώτα πεντάχρονα πλάνα
Οι αντιθέσεις πλάνου και πραγματικής κίνησης της οικονομίας
Τα αποτελέσματα της ανάπτυξης των αντιθέσεων πλάνου και πραγματικότητας
-Οι οικονομικές κρίσεις της δεκαετίας του ’30
Η κρίση του 1933
Η οικονομική ανάκαμψη του 1934
Η κρίση του 1937
-Κρίσεις υπερσυσσώρευσης και κυριαρχία του κεφαλαίου
Η ιδιαιτερότητα των “σοβιετικών” οικονομικών κρίσεων της δεκαετίας του ’30
Η αντικατάσταση της κυριαρχίας του ανταγωνισμού από την κυριαρχία του πλάνου
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ένας καπιταλισμός νέου τύπου
ΤΟΜΟΣ Γ2 – ΟΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ
ΜΕΡΟΣ 1 Ο απόλυτος γραμματέας και ο προλετάριος-φετίχ
-Οι ιδεολογικές θεματικές και πρακτικές του σταλινισμού
Η πολιτική και νομική ιδεολογία
Η σταλινική οικονομική ιδεολογία
-Η λειτουργία του σταλινικού ιδεολογικού σχηματισμού
Επιστημονισμός και δογματισμός
Η φυγή μπροστά στο πραγματικό και ο μυστικισμός του κόμματος
-Η πρακτική ιδεολογία του σταλινισμού και οι κοινωνικές επιπτώσεις
Η μορφή της συνωμοσίας
Η ιδεολογία της τρομοκρατίας και ο σοβιετικός ιδεολογικός σχηματισμός
Οι δύο κώδικες της σταλινικής ιδεολογίας
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μαρξιστικά;
ΜΕΡΟΣ 2 Το λυκαυγές των κυρίαρχων (1928-1938)
-Η “πολιτιστική επανάσταση” (1928-1931) […]
-Οι πρώτες προσπάθειες επιβολής της ηγετικής ομάδας στο κόμμα
-Η “οπισθοχώρηση” των ετών 1931-1934
-Η σκλήρυνση της δικτατορίας της ηγετικής ομάδας πάνω στο κόμμα και τα στελέχη (τέλη 1934-τέλη 1938)
ΜΕΡΟΣ 3 Η κομματική μπουρζουαζία εγκαθίσταται
Οι μετασχηματισμοί του κόμματος
Η διαδικασία ενίσχυσης/καθυπόταξης της νέας κυρίαρχης τάξης
Ο μετασχηματισμός των σχέσεων του κόμματος με την κυρίαρχη τάξη
Η ιδιαιτερότητα της νέας κυρίαρχης τάξης
ΜΕΡΟΣ 4 Ο Χίτλερ αντί για τη λαϊκή χειραφέτηση
Η περίοδος 1928-1934: Καταγγελία των χωρών της Αντάντ και πάλη ενάντια στον “σοσιαλφασισμό”
Οι αντιφάσεις της σοβιετικής εξωτερικής πολιτικής και της γραμμής της Κ.Δ. (1934-1939)
Τα χρόνια του γερμανοσοβιετικού συμφώνου: Αύγ.1939-Ιουν.1941
