Περιγραφή
Η δουλειά μου και το πάθος μου είναι η αρχαιολογία. Κοντά τρεις δεκαετίες τώρα προσπαθώ να αποκαλύψω τα μυστικά των ανθρώπων που έζησαν στον ελλαδικό χώρο πριν από χιλιάδες χρόνια, μελετώντας ό,τι άφησαν πίσω τους. Η ειδικότητά μου είναι τα προϊστορικά πέτρινα εργαλεία. Το 1997 ξεκίνησα στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ναυπλίου τη μελέτη ενός μέρους των εργαλείων που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των αρχαιολογικών ανασκαφών στη σπηλιά του Κόλπου της Κοιλάδας στη νότια Αργολίδα – το σπήλαιο Φράγχθι όπως το λέμε εμείς οι αρχαιολόγοι. Οι ανασκαφές διενεργήθηκαν στη δεκαετία του 1960 και ’70 από αμερικανούς κυρίως αρχαιολόγους υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Τόμας Τζάκομπσεν (Thomas Jacobsen). Έφεραν στο φως μία σημαντική προϊστορική ακολουθία ανθρώπινης κατοίκησης που καλύπτει την Ύστερη Παλαιολιθική, τη Μεσολιθική και τη Νεολιθική περίοδο (περίπου 40.000 – 4.000 π.Χ.). Τα καλοκαίρια κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, οι αρχαιολόγοι έμεναν στο μικρό ψαροχώρι Κοιλάδα στην άλλη πλευρά του κόλπου. Στις ανασκαφές απασχολούνταν ντόπιοι εργάτες.
Δεν έλαβα μέρος στις ανασκαφές (ήμουν μόλις ενός έτους όταν ξεκίνησαν!), αλλά κατά καιρούς άκουγα ιστορίες, από συναδέλφους που συμμετείχαν, για τις ανασκαφές στη σπηλιά και για τα καλοκαίρια που πέρασαν στην Κοιλάδα. Κάπως έτσι μου γεννήθηκε η περιέργεια να γνωρίσω αυτό το χωριό και τους κατοίκους του και να κατανοήσω τις δικές τους σχέσεις με τη σπηλιά, μ’ αυτό το σταθερό σημείο του οπτικού τους ορίζοντα, μ’ αυτή την τρύπα τέλος πάντων που χάσκει στο βουνό απέναντι από το χωριό τους στην άλλη πλευρά του κόλπου. Εξίσου περίεργη ήμουν να εξερευνήσω τις εντυπώσεις που άφησαν στους ντόπιους οι ξένοι αρχαιολόγοι που έσκαψαν και μελέτησαν τη σπηλιά. Πίσω από αυτή την περιέργεια υπήρχε η βαθιά πεποίθηση ότι οι σχέσεις της τοπικής κοινωνίας με έναν αρχαιολογικό χώρο και με τους αρχαιολόγους που τον μελετούν, είναι εξίσου σημαντικές για την κατανόηση αυτού του χώρου όσο και οι επιστημονικές έρευνες και αναλύσεις των αρχαιολόγων. Οι κάτοικοι της περιοχής άλλωστε πρόσφεραν κατάλυμα και εργατικό δυναμικό στους αρχαιολόγους για αρκετά καλοκαίρια και τους βοήθησαν στην επεξεργασία του ανασκαφικού υλικού. Η συμβολή τους στις ανασκαφές της σπηλιάς δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη. Η σπηλιά δε θα μπορούσε να είχε ερευνηθεί χωρίς αυτούς – ένας ακόμα λόγος για τον οποίο ήταν σημαντικό να δούμε τη σπηλιά και τις ανασκαφές από τη δική τους οπτική γωνία και να γνωρίσουμε τις δικές τους εμπειρίες και αντιλήψεις.
Μ’ αυτά τα ερωτήματα και μ’ αυτούς τους στόχους ήρθα στην Κοιλάδα τον Αύγουστο του 2000. Μίλησα με πολλούς Κοιλαδιώτες- άνδρες, γυναίκες και παιδιά – και έμαθα πολλά. Έμαθα για παράδειγμα ότι οι περισσότεροι Κοιλαδιώτες δεν χρησιμοποιούν την έκφραση “σπήλαιο Φράγχθι” που χρησιμοποιούμε εμείς οι αρχαιολόγοι. Αντίθετα, μιλάνε για τη “σπηλιά”, τη “σπηλιά του Κύκλωπα” ή τη “σπηλιά του Δόκιου”. […]
