Περιγραφή
Η αξία της ενασχόλησης με τη φιλοσοφία, έχει τα τελευταία χρόνια τεθεί σε αμφισβήτηση. Κι αυτό όχι μόνο από όσους βρίσκονται έξω από αυτήν, αλλά και, με το δικό τους τρόπο, από τους ίδιους τους φιλοσόφους. Η αναζήτηση γενικών αληθειών αναμφισβήτητου κύρους έχει είτε από τα έξω καταργηθεί ως αίτημα είτε περιορισθεί, με θεωρητική επιχειρηματολογία, στη διατύπωση αρχών που αφορούν “καθαρά” θέματα μορφής, δεν αναφέρονται δηλαδή σε συγκεκριμένα περιεχόμενα. Από την άλλη μεριά, η εξακολουθητική μη δεσμευτική υιοθέτηση θετικών τρόπων σκέψης με αξίωση πρωταρχικού κύρους έχει καταντήσει τη φιλοσοφία εύκολη λεία όσων την αντιμάχονται. Ότι παρ’ όλα αυτά η φιλοσοφία είναι ακόμα δυνατή, πολύ περισσότερο, αναγκαία, έστω και μόνο, τη δεδομένη ιστορική στιγμή, ως αναζήτηση των όρων της ιστορικής αναγκαιότητας της σημερινής της κατάστασης, αποτελεί κεντρικό θέμα της λεγόμενης Κριτικής Σχολής της Φραγκφούρτης. Η στροφή αυτή της ιστορικής θέσης, πλουτισμένη από τις πικρές εμπειρίες των μέχρι τώρα διαψεύσεών της, οδηγεί αναπόφευκτα σε μια θεωρία της κοινωνίας, αφού η τελευταία είναι το πλαίσιο, μέσα στο οποίο η θεωρητική σκέψη είναι δυνατή, γεννιέται, αρθρώνεται, διαψεύδεται ή γίνεται παραγωγική· είναι δηλαδή η κοινωνία αναγκαστικά παρούσα στο υποκείμενο μαζί και στο αντικείμενο της θεωρίας. Αυτή η υποκατάσταση του κοινωνικού Όλου στη θέση που κατείχε στον εγελιανό ιδεαλισμό το Πνεύμα σημαίνει τη διεύρυνση και συμπλήρωση αυτού που τοποθέτησαν στη βάση όσοι χαρακτήρισαν την εγελιανή φιλοσοφία ως φιλοσοφία αντεστραμμένη. Σημαίνει συγχρόνως και μια νέα σχέση προς την πράξη: Η φιλοσοφία γίνεται άμεσα πρακτική, αφού κατανοεί ότι δεν είναι σήμερα δυνατή παρά μόνο μέσα στην προοπτική της επιδίωξης μιας χειράφετης ανθρωπότητας, συγχρόνως όμως διαβλέπει την οπισθοδρομικότητα της αντικατάστασής της από μια άμεση πράξη.
Το κείμενο που ακολουθεί οφείλεται σ’ έναν από τους βασικούς εκπροσώπους της σχολής της Φραγκφούρτης, τον Τ. Αντόρνο. […]
