Περιγραφή
Η πνευματική ζωή της Θεσσαλονίκης αρχίζει ουσιαστικά με την απελευθέρωση του 1912. Εκδίδονται δύο λογοτεχνικά ημερολόγια, o “Γόρδιος δεσμός” (1915) και το “Ημερολόγιο Θεσσαλονίκης” (1919). Το 1921 βγαίνει το πρώτο λογοτεχνικό περιοδικό, h “Τέχνη”. Ένα χρόνο αργότερα (1922) παρουσιάζονται τα “Μακεδονικά Γράμματα” με διευθυντή τον Ράδο Χατζηνάση. Το 1924 τη διεύθυνση του περιοδικού αναλαμβάνουν ο Γ.Θ. Βαφόπουλος και ο Κώστας Κόκκινος. Το περιοδικό ανανεώνεται και μάλιστα δημοσιεύει δυο ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη, ο οποίος παρουσιάζεται έτσι για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη. Το 1926 αρχίζει να λειτουργεί το Πανεπιστήμιο, που η συμβολή του στην πνευματική κίνηση του τόπου είναι σημαντική. Πρέπει να μνημονευθεί ακόμη, ως “πνευματικό κέντρο”, το φαρμακείο Πεντζίκη, τόπος συναντήσεων των ντόπιων διανοουμένων και των αθηναίων επισκεπτών. Βρισκόμαστε στην εποχή που ο αγώνας για την δημοτική και την ποίηση του Παλαμά κυριαρχούν στην Αθήνα, ενώ στην Ευρώπη οι σουρεαλιστές δημοσιεύουν το πρώτο τους μανιφέστο.
Το 1931 εκδίδεται η συλλογή του Γ.Θ. Βαφόπουλου “Τα ρόδα της Μυρτάλης” που αποτελεί σταθμό στην λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης, ενώ τον επόμενο χρόνο εμφανίζεται το πρώτο αξιόλογο περιοδικό “Μακεδονικές ημέρες” που ως το τέλος της έκδοσής του υπήρξε αναντίρρητα το κέντρο της πνευματικής Θεσσαλονίκης. Ψυχή του περιοδικού ο κριτικός Πέτρος Σπανδωνίδης, με συνεργάτες τους Στ. Ξεφλούδα, Γ. Δέλιο, Αλκ. Γιαννόπουλο, Γ. Θέμελη, Γ.Θ. Βαφόπουλο.
Η δεκαετία αυτή χαρακτηρίζεται έντονα από την εισαγωγή του λεγόμενου εσωτερικού μονολόγου στην πεζογραφία, με εισηγητές τους: Ξεφλούδα, Γιαννόπουλο, Δέλιο και Πεντζίκη.
Στην ποίηση της δεκαετίας αυτής ανήκει ο πρώτος σημαντικός ποιητής της Θεσσαλονίκης, ο Γ.Θ. Βαφόπουλος. Η συλλογή “Τα Ρόδα της Μυρτάλης” και η έμμετρη τραγωδία “Εσθήρ” είναι ο αρχικός κύκλος του έργου του, και στον παραδοσιακό του στίχο διακρίνονται οι επιδράσεις του Παλαμά, του Καρυωτάκη καθώς και των Γάλλων συμβολιστών.
Ένας άλλος κύκλος, οδυνηρότερος, φαίνεται να ανοίγει με την “Προσφορά” (1938). […]
Στην ποίηση της Θεσσαλονίκης αλλά σε ένα δικό του κλίμα ανήκει ο Σαράντος Παυλέας. Παρουσιάστηκε με τη συλλογή “Αποδημίες” (1939) και το 1948 τύπωσε τη συλλογή “Τραγούδι των ωκεανών” όπου δίνονται τα ορόσημα της ποίησής του. […] (Από την Εισαγωγή της έκδοσης)
