"... Και στο εγγυώμαι, φίλε μου, πως δεν θα πλήξεις..." Έτσι αρχινά ο Απουλήιος της "Μεταμορφώσεις" του -που οι μεταγενέστεροι τούς πρόσθεσαν τον τίτλο "Χρυσός γάιδαρος"- ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα της δυτικής λογοτεχνίας, γραμμένο τον 2ο αιώνα μ.Χ., ένα απολαυστικό και συναρπαστικό βιβλίο που αγαπήθηκε όσο λίγα στην εποχή του...
Άραγε τη διαφορά την κάνουν οι γονείς ή η ανατροφή; Βεβαίως και η καλή ανατροφή παίζει ρόλο στη διδασκαλία του καλού· αυτό αν το μάθει κάποιος καλά, και το αισχρό βέβαια ξεχωρίζει, αφού το κατανόησε με κριτήριο το καλό.
Μα αυτά βέβαια ο νους μου τα στοχάστηκε μάταια
Πόσο κλασική είναι η κλασική αρχαιότητα;
Πριν από το ερώτημα τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα φιλοσοφικό έργο (ειδικά του Αριστοτέλη) με τίτλο "Περί ερμηνείας", μπορεί λογικά να τεθεί ένα άλλο: τι σημαίνει ερμηνεία. Η λέξη απαντά για πρώτη φορά, όσο είναι γνωστό, πάλι σε φιλοσοφικό έργο. Πρόκειται για το "Περί φύσεως" του προσωκρατικού Διογένη Απολλωνιάτη (5ος αι. π.Χ.). Στο προοίμιο του έργου ο ίδιος θεωρεί απαραίτητο: εκείνος που αρχίζει έναν (φιλοσοφικό;) λόγο να παρουσιάζει έτσι την αρχήν του, ώστε να είναι "αναμφισβήτητη", και ως έκφραση απλή αλλά με κύρος (....την δε ερμηνείαν απλήν και σεμνήν).
Η Μήδεια εκδικείται τον άπιστο σύζυγό της Ιάσονα. Προσποιούμενη ότι συναινεί στον γάμο του με τη βασιλοπούλα της Κορίνθου Γλαύκη, στέλνει ως δώρο πέπλο που προκαλεί τον φρικτό θάνατο της νύφης. Στη συνέχεια η Μήδεια σκοτώνει τα παιδιά της και καταφεύγει στον βασιλιά της Αθήνας Αιγέα. Από τα αριστουργήματα της αρχαίας λογοτεχνίας.
Ένα θεατρικό κείμενο, ανεξάρτητα από το πότε, που και σε ποια γλώσσα γράφτηκε, έχει σαν πρωταρχικό προορισμό του να ζωντανέψει και να δικαιωθεί σκηνικά και υποκριτικά. Αν πετύχει, τότε το πιθανότερο είναι να επιζήσει και στη γραπτή μορφή του και να υποστεί τις ερμηνείες, αναλύσεις και αξιολογήσεις των σχολιαστών και των λογίων, που, με ελάχιστες εξαιρέσεις, διαθέτουν ελάχιστη θεατρική γνώση ή πείρα.
Γεννημένη στην Λέσβο, στις αρχές του έβδομου αιώνα π.Χ., η Σαπφώ έγραψε εννέα βιβλία με ποιήματα από τα οποία διασώθηκαν μόνο αποσπάσματα. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, μια γυναίκα και μάλιστα ποιήτρια, φωνάζει: «Κάντε έρωτα, όχι πόλεμο», και θίγει το ζήτημα της γυναικείας ομοφυλοφιλίας. Με υπομονή, πολυμάθεια και όσφρηση μεγάλου ιστορικού, ο Μπέρναρντ Λέντβιντζ αναπαριστά την ζωή της, ζωντανεύοντας την κοινωνία της αρχαίας Λέσβου, που έδινε στις γυναίκες αρκετή ελευθερία, ώστε να δημιουργούν σχεδόν ανενόχλητα ομοφυλοφιλικές σχέσεις.
Το βιβλίο αυτό είναι μια επιλογή μαρτυριών από αρχαίους συγγραφείς, επιγραφές και παπύρους και αναφέρεται στο ζήτημα της μαγείας στον ελληνικό και το ρωμαϊκό κόσμο. Αποτελεί μέρος τους εξαίρετου βιβλίου του Georg Luck, Arcana Mundi. Magic and the Occult in the Greek and Roman Worlds (Βαλτιμόρη και Λονδίνο: The Johns Hopkins University Press). Πριν από τα κείμενα, ο Έλληνας αναγνώστης μπορεί να διαβάσει την πολύ κατατοπιστική εισαγωγή και τα σχόλια του συγγραφέα σε ένα θέμα πάντοτε επίκαιρο και, ταυτόχρονα, μονίμως άγνωστο ή παρεξηγημένο.
Μ' άλλα λόγια, ο Σοφοκλής ανέπτυξε σε σημαντικό βαθμό τη μελέτη του χαρακτήρα στο δράμα. Παρόλο που ήταν σίγουρα θρήσκος άνθρωπος, το θέατρό του δείχνει τους θεούς και τη μοίρα να αφήνουν μεγαλύτερη ελευθερία δράσης στους θνητούς· η επιρροή τους παραμένει στο υπόβαθρο, ενώ η ανθρώπινη θέληση είναι η κύρια πηγή της δράσης. Αντίθετα από τους χαρακτήρες του Αισχύλου, τα ανθρώπινα όντα του Σοφοκλή δεν είναι πια απλά παιχνιδάκια στα χέρια των θεών. Όλοι οι πρωταγωνιστές του κινούνται από μια σαφή, στερεή και ακλόνητη θέληση που καθορίζει τη δράση του έργου.
