Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788-1860) –στο κύριο έργο του Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση, από το οποίο και αντλούνται τα κείμενα της παρούσας έκδοσης– απορρίπτει όλη την πρότερη φιλοσοφική παράδοση που έβλεπε τον κόσμο ως «κόσμο», δηλαδή ως τάξη και κάλλος, ως προϊόν έλλογου δημιουργικού σχεδιασμού. Σύμφωνα με τη δική του διάγνωση, η βαθύτερη ουσία της πραγματικότητας είναι μία εντελώς άλογη, απρόσωπη, χωρίς τέλος και σκοπό, «τυφλή» βούληση. Σε μια τέτοια πραγματικότητα, η ευτυχία του ανθρώπου είναι αδύνατη, η δε επιδίωξή της προϊόν πλάνης και ματαιοπονία.

Ο Bernard Mandeville (1670-1733) αποδομεί στο γλαφυρό αυτό «μανιφέστο», που σκανδάλισε πολλούς όταν πρωτοδημοσιεύθηκε το 1723, όλες τις βολικές, ηθικοπλαστικές ιδέες περί του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος, προικισμένου με φυσική καλοσύνη και προορισμένου να αγαπά τον πλησίον του. Υποστηρίζει, αντίθετα, ότι «θεμέλιος λίθος της κοινωνίας είναι ό,τι  θεωρείται γενικώς κακό» – αυτό κινητροδοτεί τους ανθρώπους, ορίζει τις κοινωνικές σχέσεις και αναπτύσσει την οικονομία. Γιατρός το επάγγελμα, ο Μάντεβιλ χρησιμοποιεί το λόγο ως νυστέρι.

"Τι έμελλε να συμβεί ακόμα; Το ταξίδι, το ξεκίνημα του οποίου είχαν σημαδέψει κακοί οιωνοί, ήταν γεμάτο απρόοπτα και αναποδιές. Δε βλέπαμε την ώρα να εγκαταλείψουμε εκείνο το γρουσούζικο πλοίο, με τη μικρή, σκοτεινή τραπεζαρία, τις καμπίνες από σκουρόχρωμο ξύλο και τα μαύρα φουγάρα, γύρω από τα οποία φτεροκοπούσε η κακοτυχία".

«Καθώς όμως θέλω να προσφέρω παρηγοριά στην καρδιά μου και ούτε ξέρω ούτε μπορώ να το πράξω με κανέναν άλλο τρόπο, έγραψα τούτες τις αράδες που θα μου επιτρέψουν να εξερευνήσω τα βάθη του έρωτα και να θυμάμαι πάντα με τη μεγαλύτερη ακρίβεια πώς αυτό το βασανιστικό πάθος εισχώρησε για πρώτη φορά στη ψυχή μου.» Το αυτοβιογραφικό κείμενο του Giacomo Leopardi αποκαλύπτει την αφηγηματική του δεινότητα πάνω στην πρώτη του επαφή με τον έρωτα.

Σύγχρονος του Φρόυντ, με τον οποίο είχε επί μακρόν γόνιμο επιστημονικό διάλογο, βαθιά επηρεασμένος από τον Νίτσε, ο Γκέοργκ Γκρόντεκ στο έργο του αυτό, που εκδόθηκε το 1903, ξαφνιάζει τον σημερινό αναγνώστη με την οξεία, ακόμα και σήμερα επίκαιρη κοινωνική του κριτική. Με ύφος εντελώς προσωπικό - καταγγελτικό, οραματιστικό αλλά και ποιητικό ταυτόχρονα - καταδικάζει έναν θνήσκοντα κόσμο, "τον κόσμο του άνδρα".

Δεν αγαπώ την πατρίδα μου. / Η αφηρημένη αίγλη της / είναι απρόσιτη. / Όμως (κι ας ακούγεται άσχημα) / θα έδινα τη ζωή μου / για δέκα μέρη της, / κάποιους ανθρώπους, / λιμάνια, πευκοδάση, / φρούρια, / μια ερειπωμένη πόλη, / γκρίζα, τερατώδη, / κάμποσες μορφές της ιστορίας της, / βουνά / - και τρία ή τέσσερα ποτάμια.
Jose Emilio Pacheco, «Εσχάτη προδοσία»

Για δέκα και πλέον χρόνια, ο ψυχίατρος και εισηγητής της "ιατρικής dasein-ανάλυσης" Medard Boss διοργάνωνε στο Zollikon της Ελβετίας σεμινάρια στα οποία ο φιλόσοφος Martin Heidegger ανέλυε σε ψυχιάτρους και ψυχοθεραπευτές τα αφανή οντολογικά θεμέλια της επιστήμης τους. Κατά τον Γερμανό φιλόσοφο, η ερμηνεία των βασικών παραμέτρων της ανθρώπινης ύπαρξης και κατ' επέκταση η ίδια η ψυχοθεραπευτική πράξη τελούν σήμερα υπό το κράτος τής ολοκληρωτικά πλέον κυρίαρχης φυσικοεπιστημονικής αντίληψης.

Ο Μαύρος μοναχός κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως μια νουβέλα-φαινόμενο στα παγκόσμια λογοτεχνικά χρονικά, καθώς έχει δεχθεί, από την εποχή της συγγραφής της μέχρι σήμερα, πλείστες προσεγγίσεις και άκρως αντιφατικές ερμηνείες. Και αυτό μόνο άξιο απορίας δεν είναι, αφού ο Αντόν Τσέχοφ πραγματεύεται ένα διαχρονικά φλέγον θέμα: την αδυναμία, ή ίσως την άρνηση του ανθρώπου να συμφιλιωθεί με την γκρίζα μετριότητα, με μια ύπαρξη μουντή.

Ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι βαδίζει για λίγο στα χνάρια του Νικολάι Γκόγκολ κι από τη σατιρική του πένα ξεπηδούν δύο νουβέλες αντάξιες της Μύτης και τουΗμερολόγιου ενός τρελού: ο αγαπημένος του ελληνικού κοινού Κροκόδειλος, με τις αλλεπάλληλες θεατρικές διασκευές, και ο λιγότερο γνωστός αλλά αριστουργηματικός Μπομπόκ. Σε αυτές, η ψυχογράφηση των ηρώων επιχειρείται μέσα από μια φαιδρή οπτική, ο ρεαλισμός γίνεται γκροτέσκος, οι διάλογοι ηχούν σπαρταριστοί, τα ήθη κι οι νοοτροπίες δεν σκιαγραφούνται απλώς αλλά διακωμωδούνται, ενώ ο ντοστογιεφσκικός αντι-ήρωας αποκτά το σωσία του.

Τα διηγήματα των Τερπινοήσεων άλλοτε απλώς «φλερτάρουν» με τη λογοτεχνία του φανταστικού και άλλοτε εντάσσονται στο cult αυτό είδος – το οποίο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, προσλαμβάνει κυρίως τη μορφή της επιστημονικής φαντασίας: της ουτοπίας ή, ενίοτε, και της δυστοπίας (η ερμηνεία, όπως συχνά συμβαίνει στα έργα τού Ουμπίδια, κορυφαίου πεζογράφου από τον Ισημερινό, εναπόκειται στον αναγνώστη).