Από τον Α' τόμο του παρόντος έργου, στον οποίο διεξήλθαμε την κρατοκεντρική περίοδο του ελληνικού/ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος, έως τον Β' τόμο, στον οποίο διερευνήσαμε τη φύση της μετα-κρατοκεντρικής οικουμένης, σκιαγραφήσαμε το εξελικτικό γίγνεσθαι του κοινωνικού φαινομένου που προκρίνει η κοσμοσυστημική γνωσιολογία.
Η Ιερουσαλήμ είναι μια πόλη εμβληματική, καθώς αποτελεί εδώ και αιώνες πνευματικό κέντρο των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών: του ιουδαϊσμού, του χριστιανισμού και του μουσουλμανισμού. Η θρησκευτική ανάταση, ωστόσο, πόρρω απέχει από την καθημερινή ζωή της σημερινής πόλης, η οποία σπαράσσεται από μακροχρόνιες και οξύτατες διαμάχες.
Η ιστορία του πρώιμου χριστιανισμού είναι, σε μεγάλο βαθμό, υπόθεση αποστόλων, μαρτύρων, αγίων, θεολόγων και επισκόπων. Είναι επίσης υπόθεση διωκτών, κατασταλτικών μηχανισμών, παραδοσιακών θρησκευτικών θεσμών που αντιδρούσαν στις καινοτομίες, εθνικών φιλοσόφων και ευσεβών Ιουδαίων. Στη μελέτη αυτή πρωταγωνιστούν αντιθέτως χριστιανοί που ακολούθησαν παράπλευρες ή δευτερεύουσες διαδρομές. Περισσότερο από τις κεντρικές οδούς ιχνηλατώ αδιέξοδες πορείες και οπισθοδρομήσεις· περισσότερο από τις ηρωικές μορφές αναζητώ ανθρώπους που ακολούθησαν σκολιές ατραπούς.
Ενώ είναι εύκολο να οριστεί το τέλος της βυζαντινής περιόδου, η αρχή της είναι πιο δύσκολο να τοποθετηθεί με σαφήνεια. δεν υπάρχει κάποιο μεγάλο, ιδρυτικό γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί ως αυτονόητη αφετηρία της. Το Βυζάντιο αναδύθηκε σταδιακά στην ελληνική Ανατολή, τη στιγμή που ο ρόγχος του αρχαίου κόσμου ακουγόταν πιο βαρύς και η ρωμαϊκή εξουσία στη Δύση παρέπαιε.
Το πρώτο ερώτημα που διατυπώνει ο καλοπροαίρετος αναγνώστης αυτού του βιβλίου αφορά ασφαλώς τη σκοπιμότητα της συγκεκριμένης έκδοσης. Η απάντηση εστιάζεται σε δύο βάσιμες, κατά την εκτίμησή μας, παραδοχές. Η πρώτη έχει να κάνει με τη σπουδαιότητα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, εξεταζόμενου στο σύνολό του, ως ιστορικού γεγονότος και η δεύτερη με τη σχετικά μικρή εξοικείωση του ελληνικού κοινού με τις πραγματικές του διαστάσεις και τη συνολική του δυναμική στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία του 20ού αιώνα.
Η έκδοση "Μνήμες Κατοχής - Ανοιχτές πληγές στον χρόνο" αποτελεί μια προσπάθεια συλλογική, καθώς πολλές εξέχουσες προσωπικότητες παίρνουν θέση για την περίοδο της Κατοχής και περιγράφουν συνοπτικά μεν, αλλά ιδιαίτερα παραστατικά, τη βαρβαρότητα και την ωμότητα που βίωσαν οι άνθρωποι την περίοδο αυτή. Προεξάρχον είναι το κείμενο του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου, στο οποίο περιλαμβάνονται οι θέσεις του για το κατοχικό δάνειο και τις γερμανικές επανορθώσεις.
H Bυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε ένα από τα πιο εντυπωσιακά αυτοκρατορικά κράτη στην ιστορία. Κατόρθωσε να κυβερνήσει μεγάλο κομμάτι της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολίας επί χίλια εκατό χρόνια. Από το 324, όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος εγκαθίδρυσε την πρωτεύουσά του στο Βυζάντιο (που μετονομάστηκε σε Κωνσταντινούπολη), έως το 1453, όταν η πόλη κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, η βυζαντινή επικράτεια αποτέλεσε ένα δυναμικό πεδίο παραγωγής λογοτεχνίας, τέχνης, θεολογίας, δικαίου και παιδείας.
Ο John Julius Norwich περιγράφει το μετασχηματισμό της Βενετίας από ένα περήφανο ανεξάρτητο κράτος σε έναν εκθαμβωτικό ονειρότοπο που έγινε πόλος έλξης για καλλιτέχνες, συγγραφείς και συνθέτες από όλο τον κόσμο. Σε μια εντυπωσιακά αποτελεσματική απόκλιση από την καθιερωμένη εξιστόρηση, αφηγείται την ιστορία της Βενετίας μέσω των εμπειριών και των αντιδράσεων διασήμων επισκεπτών του δεκάτου ενάτου αιώνα, των: Ναπολέοντα Βοναπάρτη, Μπάιρον, Τζον Ράσκιν, Χένρι Τζέιμς, Ριχάρδου Βάγκνερ, Τζέιμς Ουίστλερ και Ρόμπερτ Μπράουνινγκ.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί την εγκυρότερη μελέτη που έχει γίνει ποτέ για την καταστροφής της Σμύρνης, μιας από τις μελανότερες σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας του 20ού αιώνα. Όλα τα βιβλία που έχουν γραφτεί σχετικά, αναφέρονται εκτενώς στο παρόν έργο της Ντόμπκιν. Στο βιβλίο δίνεται με λεπτομέρειες το πολύπλοκο ιστορικό υπόβαθρο της πανωλεθρίας καθώς και τα επακόλουθά της, στα οποία περιλαμβάνεται και η για πολλά χρόνια ενορχηστρωμένη προσπάθεια να απαλειφθεί η αλήθεια από την ιστορική μνήμη.
Σ' έναν αιώνα εμφύλιων σπαραγμών (1833-1936), ο Ισπανικός Εμφύλιος (1936-39) αναδεικνύει κατά τον πλέον τραγικό τρόπο τον Διχασμό της «πληθυντικής Ισπανίας». Άλλος πόλεμος κι άλλοι εμφύλιοι έγιναν στην «αναρχοαυτόνομη Καταλονία», άλλος-οι στην παραδοσιακά συντηρητική και καθολική Βασκική, άλλος-οι στις «δεξιές περιφέρειες» Ναβάρα, Καστίλλη-Λεόν, Γαλικία, άλλος-οι «στους χώρους της κολεκτίβας και της επανάστασης» στην Καταλανοαραγονία και την Ανδαλουσία, άλλος-οι στις τρεις πρωτεύουσες της Δημοκρατίας (Μαδρίτη, Βαλένθια, Βαρκελώνη).
