Λογοτεχνία (ευρωπαϊκή, λατινοαμερικάνικη και, βέβαια, αργεντίνικη), ποιητική και συγγραφική τέχνη, διακειμενικότητα και "λογοκλοπή", καλλιτεχνική ελευθερία, επιτυχία, φήμη, πραγματικότητα και φαντασία, φανταστικό, όνειρο, θεολογία, θάνατος, αυτοκτονία, τρέλα, φιλοσοφία, χρόνος, σύμπαν και δημιουργία, μαθηματικά, μουσική, γλώσσα, μετάφραση...
Θέλω να φαίνεται στα βιβλία μου πως από αυτό τον κόσμο πέρασε (ό,τι αξία κι αν έχει αυτό, σύμφωνοι;) ένας άνθρωπος που λεγόταν Ζοζέ Σαραμάγκου. Θέλω να το μαθαίνει κανείς αυτό στην ανάγνωση των βιβλίων μου - επιθυμώ η ανάγνωση των βιβλίων μου να μην είναι μερικά ακόμα μυθιστορήματα στη λογοτεχνία, αλλά ο τόπος όπου αντιλαμβάνεται κανείς το σημάδι ενός ανθρώπου, ανέφερε σε μια παλιά του συνέντευξη ο μεγάλος νομπελίστας συγγραφέας. Το τελευταίο τετράδιο περιλαμβάνει όλα τα κείμενα που έγραψε ο Ζοζέ Σαραμάγκου για το blog του, από το Μάρτιο του 2009 ως τον Ιούνιο του 2010.
“…Επέλεξα για τον υπότιτλο τέσσερις χαρακτηρισμούς, που νομίζω ότι πρέπουν στον Δ. Ν. Μαρωνίτη: εμπαθής δάσκαλος, πολύτροπος φιλόλογος, ανένδοτος διανοούμενος και ισοβίτης της γλώσσας.
Το «εμπαθής», μολονότι έχει φορτισθεί και με αρνητική σημασία, ταιριάζει στον Μαρωνίτη, που, ως δάσκαλος, κατά την μαρτυρία των μαθητών του, ήταν παθιασμένος: αναστάτωνε τις αίθουσες και τα αμφιθέατρα, συνάρπαζε τους φοιτητές, απαιτούσε πολλά και κάποιους δυσαρεστούσε.
Λίγα λόγια για την έκδοση
Ο Φώτης Αγγουλές γεννήθηκε το 1911 στον Τσεσμέ. Στα 1914 η οικογένειά του διωγμένη από τους Τούρκους βρέθηκε στη Χίο. Η Χίος έγινε ο τόπος του, δέθηκε με το νησί και τους ανθρώπους της.
«Οφείλουμε ακόμα να μάθουμε πώς να είμαστε σύγχρονοι του Τζόυς».
Με αυτή τη φράση ξεκινάει ο Ρίτσαρντ Έλλμαν τη βιογραφία του Τζέημς Τζόυς (1882-1941), δεκαοχτώ χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα του Οδυσσέα και της Αγρύπνιας των Φίννεγκαν.
Στην Επικίνδυνη γραφή ο Φεντερίκο Σαμπατίνι, καθηγητής σύγχρονης λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο, συγκεντρώνει αποσπάσματα από τα μυθιστορήματα, τα δοκίμια, τις επιστολές και αυτοβιογραφικά κείμενα του Τζόυς, ξεδιπλώνοντας το πανόραμα της σκέψης του.
Η "Αλεξάνδρου Ανάβασις" του Αρριανού αντιμετωπίστηκε στο παρελθόν κατά κύριο λόγο ως πεδίο συνάντησης ποικίλων γραμματειακών τάσεων και καταβολών και όχι τόσο ως αυτόνομο κείμενο με συγκεκριμένους στόχους. Η ερμηνεία που προτείνεται στην παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στο ίδιο το κείμενο, και με μια σειρά εκ του σύνεγγυς αναγνώσεων επιχειρεί να εντοπίσει τα κεντρικά θέματα του έργου και τις αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί ο Αρριανός για να τα αναδείξει.
Δύο μέγιστοι Ρώσοι συγγραφείς, ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ και ο Γεβγκένι Ζαμιάτιν, ασφυκτιούν στα χρόνια του Στάλιν στη Σοβιετική Ένωση. Τα έργα τους απαγορεύονται, χάνουν τις δουλειές τους και υποφέρουν τα πάνδεινα. Γράφουν απευθείας στον τρομακτικό ηγέτη, ακολουθώντας μια ρωσική παράδοση του 19ού αιώνα όταν ο Πούσκιν, ο Γκόγκολ και ο Ντοστογιέφσκι έστελναν επιστολές στον τσάρο εκλιπαρώντας για ζωτικές χάρες. Οι δυο φίλοι συγγραφείς ζητούν το πολυπόθητο διαβατήριο για να φύγουν για κάποιο διάστημα στο εξωτερικό και προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τον Γκόρκι ως μεσολαβητή.
Για τον Κωστή Παπαγιώργη τα βιβλία υπήρξαν ο πιο ζωτικός κι ακατάλυτος δεσμός του με τον κόσμο. Η ανακάλυψή τους, στην όψιμη εφηβεία του, έλαβε διαστάσεις αποκάλυψης. Ο έφηβος που βασανιζόταν απ’ το αίσθημα ότι είναι "υπεράριθμος", "καρέκλα με τρία πόδια", "ελαττωματικό ανταλλακτικό" ή "παιδί του Καιάδα" συνειδητοποίησε ότι δεν είναι μόνος, ότι μπορούσε να περιέχεται ολόκληρος στη γραφή ενός άλλου.
Η προλεταριακή ποίηση είναι πρώτ' απ' όλα ορισμένη τέχνη. Δεν υπάρχει ποίηση όπως και γενικότερα δεν υπάρχει τέχνη εκεί όπου λείπει η ζωντανή μορφή. Αν π.χ. ο πυθαγόρειος πίνακας ή οι φυσικοί νόμοι μεταποιηθούν σε στίχους, όσο κι αν είναι στίχοι, δεν είναι όμως ποτέ ποίηση. Το εργατικό τραγούδι δεν ήτανε πασατέμπο ή απλή ευχαρίστηση. Στην κοινή εργασία συγκέντρωνε τις προσπάθειες των εργαζομένων, τους βοηθούσε, τους κατάτασσε, έδινε ρυθμική κανονικότητα στις προσπάθειές τους, ρυθμική συνοχή (αρμονία). Έτσι έπαιζε ρόλο ενός οργανωτικού μέσου, των κολεκτιβιστικών ενεργειών.
